Uyku Sırasında Özfarkındalık Kontrolü

Yapılan bir çalışma gösteriyor ki beynin frontal ve temporal lobundaki sinirsel aktiviteyi değiştirmek uyuyan kimsenin uyku durumunun farkında olmasına neden olabilir.

Rüyaların çoğu Hızlı Göz Hareketi REM(Rapid Eye Movement) uykusu sırasında gerçekleşmektedir. REM sırasında uyuyan kimse genellikle rüya gördüğünün farkında değildir ve rüyasını gerçekmiş gibi deneyimler. Bunun farkındalık ve yüksek idraksal fonksiyonlarla bağlantılı preforental korteksin bazı bölümlerinin aktif olmamasından kaynaklı oluştuğu düşünülüyor. Ayrıca bazı insanlar bilinçli (kontrol edilebilir) rüyalar görebilirler; rüya gördüklerinin farkındadırlar ve rüya çıktılarını değiştirme yetisine sahip olabilirler. REM uykusundan farklı olarak, özfarkındalıklı bilinçli rüya sırasında prefrontal korteks kısımlarının aktif olduğu daha önce gösterilmişti.

Almanya’nın Frankfurt Goethe Üniversitesi’nden Psikolog Ursula Voss ve takım arkadaşları frontal ve temporal beyindeki sinirsel aktiviteleri bilinçli rüyalar ile ilişkilendirdi. Bugün (11 Mayıs 2014) Nature Neuroscience’da yayınlanan bir çalışmada, uyuyan gönüllülerin kafa derisine düşük akımlı uyarımlar uygulayarak bilinçli rüyaları tetikleyebildiklerini raporladılar.

Çalışmada yer almayan İngiltere Sussex Üniversitesinden Bilişsel Nörobilimci Ryota Kanai: ”Bu, nedenselliği ispat eden heyecan verici bir çalışma.  Beyne belirli frekanstaki elektrik akımı uygulandığında, bu çalışma gösteriyor ki bilinçli rüya tetiklenebilir.”

Araştırmacılar uyuyan 27 gönüllünün kafa derilerinden frontal lob ve temporal lob konumuna, transkraniyal alternatif akım uyarımı adlı noninvazif (müdahalesiz) bir teknik kullanarak hafif akım uyguladılar. Tekniği geliştirmede yardımcı olan Almanya Göttingen Medical Center Üniversitesi’nde  Klinik Fizyoloji profesörü  yardımcı yazar Michael Nitsche’e göre  bu uyarım uyuyanları rahatsız etmemekte, nörünların eylemsizlik potansiyelini modüle etmekte, fakat herhangi bir hareket potansiyeline neden olmamakta.

Tüm 27 katılımcı daha önce bilinçli rüya görmedikleri için seçildiler. Araştırmacılar uyuyan katılımcıları gecenin ortasına doğru kesintisiz 2-3 dakikalık REM’den sonra akımlarla uyardılar. Her gece uykusundan sonra katılımcılar hemen  sayısal uyku-farkındalık anketi içeren uyku raporlarını doldurdular.

Değerlendirmeciler sadece 25 Hz ve 40 Hz arasındaki frekans uyarımlarının – gama frekans aralığı olarak adlandırılır– frontal ve temporal loblardaki daha ileri gama frekanslarını tetiklediğini buldular. Katılımcılardan raporlanana göre bu gama frekans aktivitesi bilinçli rüya ile ilişkili.

Voss: “Bu deneyin gerçekten işe yarayacağı konusunda fazla bir umudum yoktu. Bizim için, beyni yeni bir beyin ritmi alması için zorlayabileceğiniz şaşırtıcıydı ki beyin gerçekten bu hafif uyarımlarla adapte oluyor ve nöronlar bu yeni frekansta ateşlemeye başlıyor.”

Hollanda Nijmegen Donders Beyin, Kognisyon ve Davranış Enstitüsü’nde uyku ilişkili hafıza konusunda çalışan ve bu çalışmada yer almayan nörobilimci Martin Dresler araştırmacıların bulduğu, deneklerin bilincindeki uyarımların güçlü etkisi karşısında şaşırdı. The Scientist’e yazdığı bir epostasında  “Labratuarda katılımcıları bilinçli rüyaya geçirmek oldukça zor. Bu nedenle bu bulgular genel olarak bilinçli uyku araştırmasında ve potansiyel klinik uygulamalar için umut vaadedici” yazdı.

Bu tip beyin uyarımlarının potansiyel bir uygulaması sanrı ve halüsünasyon sıkıntısı çeken hastaları tedavi etmek.  Nitsche, “Bu bireylerin bilinç seviyesi REM uykusu rüya durumunda herşeyi gerçek olarak algılamakta olan sağlıklı bireylerinkine benzer olabilir. Bilinen şeyi kişinin kendi farkında olduğu ve soyut düşünme yetisine sahip olduğu ikincil bilinç modu olarak tetiklemek, değişmiş gerçeklik durumlarından şikayetçi kişiler için kullanışlı olabilir” dedi.

Voss ve Nitsche şuan bu uyarımların insanları uyandırmadaki etkilerini çalışmayı planlıyorlar.

Dresler ve Kanai hafif bile olsa elektriksel beyin uyarımı etkilerinin uzun vadede henüz bilinmediği konusunda uyarıda bulundu. Kanai “Bu tartışmaya açık bir alan, fakat görülen o ki beyin uyarımıyla bilinçli rüyaları tetiklemek mümkün görünüyor ki bu gerçekten heyecan verici” dedi.

U. Voss et al., “Induction of self awareness in dreams through frontal low current stimulation of gamma activity,” Nature Neuroscience, doi:10.1038/nn.3719, 2014.

Çeviri : Gültekin Metin
http://www.the-scientist.com/?articles.view/articleNo/39939/title/Controlling-Self-Awareness-During-Sleep/