Süper Parlak Bir Süpernova Saptandı

Gökyüzünün güneyinde rekor kıran süper parlak bir süpernova saptandı

 Swift’in gözü bir süredir yakın olarak olası bir süpernovanın üzerindeydi. (Görsel: Nasa/GSFC)

Süpernova dünyası yeni bir parlaklık şampiyonuna sahip. 14 Haziran’da keşfedilen bu süpernova, güneşin yanı başında olsaydı, güneşten 400 milyar kat daha parlak görünecekti.

Olağan bir süpernova genellikle dev bir yıldızın ölümüne işaret eder. Fakat adı geçen süper parlak süpernova en az 10 kat daha parlak ve daha esrarengiz bir kökene sahip. ASASSN-15lh adlı yeni bulunan patlama, şimdiye kadar görülen bütün süper parlak süpernovalardan en az 2.5 kat daha parlak.

14 santimetrelik otomatik teleskop odalarından oluşan ve yıldızlarla ilgili patlamalar için gökyüzünü didik didik araştıran All-Sky Automated Survey for Supernovae(ASAS-SN), parlak nesneyi Hintli takımyıldızının güneyinde keşfetti.

Sonraki birkaç hafta boyunca Çin’in, Pekin Üniversitesi Kavli Astronomy ve Astrofizik Enstitüsü’nden Subo Dong ve meslektaşları, süpernovanın ne kadar uzaklıka olduğunu, parlaklığının pik noktasını ve gerçekten bir süpernova olup olmadığını belirlemek için daha geniş birkaç teleskop ile süpernovaya baktılar. Ayrıca NASA’nın Swift uzay teleskopu da 30 Haziran’da ultraviyole ışınlar ile gözlemlemeye başladı.

Dong’un takımı süpernovanın, parlaklığı pik noktasına ulaştıktan dokuz gün sonra keşfedildiğini ve ışığının Dünya’ya ulaşmasının 2.8 milyar yıl sürdüğünü ortaya çıkardı. Bu da, aydınlatma gücünün normal bir süpernovadan 100 kat, önceki bulunan süper parlak süpernovalardan birkaç kat daha parlak olduğu anlamına geliyor. Ekip 8 Temmuz’da The Astronomer’s Telegram’da gözlemlerinin bir özetini paylaştı.

Sınıflandırma Karmaşası

Bununla birlikte ASASSN-15lh’ın süper parlak bir süpernova olduğuna herkes ikna olmuş değil. On yıl önce ilk süper parlak süpernovayı keşfeden Kaliforniya, San Diego Eyalet Üniversitesi’nden Robert Quimby, “Bunun bir süpernova olduğundan gerçekten emin değiliz” diyor.

Çünkü bu büyük patlamanın ışığı azalmaya daha yeni başladı. Işık zayıfladıkça, patlama hakkında ASASSN-15lh’ın mahiyetini doğrulamak adına, daha fazla bilgiyi gün yüzüne çıkaracaktır. Fakat bu zaman alacak: ekstra parlak bir süpernovanın kararması yaklaşık 100 gün sürer. Bu süre normal bir süpernovanın kararmasından birkaç kat daha uzundur.

Quimby, bazı nesnelerin başlangıçta süper parlak bir süpernova gibi görünebileceğini fakat sonrasında başka birşeye dönüşebileceğine dikkat çekiyor. “En yaygın düzenbazlar, bir karadeliğin çok yakından geçen ve parçalara ayrılan yıldızlardır. Ya da çok heyecan verici olabilecek, yeni bir nesne sınıfına sahip olduk” diye ekliyor.

Eğer bu süper parlak bir süpernova ise, onu incelemek yeni çeşit bir patlamayı aydınlatmaya yardımcı olabilir. Bazı astronomlar bu süpernovalar ve dev yıldızların ömürlerinin sonuna işaret eden büyük gama ışını patlamaları arasındaki bağlantıları incelemekteler. Daha ileri yeni bir çalışma –  bu yeni fikrin yangınına körükle giderek, süper parlak bir süpernovayı, saatlerce parlamaya devam etmiş bir gama ışını patlamasına bağlamakta.

Çeviren : Gültekin METİN
Kaynak: The Astronomer’s Telegram #7774; Nature, DOI: 10.1038/nature14579