Okyanusum.com Din, Bilim, Sufizm
Yağmur damlaları yere değdiğinde bakteriyi gökyüzüne doğru hareketlendiriyor. Yüksek hızdaki kamera çekimiyle, yağmur damlalarının topraktaki mikropları minik damlacıklar içinde nasıl havaya dağıttığı ve muhtemelen de çok uzaklara taşıdığı görüntülendi.
Atmosferde çok fazla miktarda bakteri ve mikroorganizma bulunmaktadır. Bu da hava durumunu etkilemekte ve hastalıkların yayılmasına vesile olmaktadır. Bununla ilgili bugüne kadar 2 yol biliyorduk: Rüzgar kuru toprak üzerindeki bakteriyi havalandırabilir. Okyanustaki su kabarcıkları da bunların dışarı çıkmasına sebep olabilir. Düşen yağmur damlaları ise şimdi bize 3. yol olduğunu gösteriyor.
MIT’den Cullen Buie ve arkadaşları yüksek hızdaki kameralarla 6 farklı toprak türü üstüne düşen yağmur damlalarını incelediler. Toprakta 3 çeşit bakteri bulunuyordu. Bunu da floresan yeşil boya ile gözlemlediler. Deneyde elde edilen görüntülerde, simule yağmur damlacıkları tarafından fırlatılan damlalar ya da aerosellor içindeki bakteriler bulunmaktadır.
Bir başka deneyde ise araştırmacılar aeroselleri toprağın 1 cm üstünde örnek bir plaka üzerinde topladılar ve sonra da canlı bakteriyi ölçebilmek için agar plakaya aktardılar. 3 bakteri türü de havaya karıştıktan 1 saat sonra bile hala canlıydılar.
Araştırmacılar, tek bir yağmur damlasının toprak yüzeyindeki bakterinin %0.01’ini havaya karıştırabileceğini ve topraktan yayılan bakterinin 4te 1inin havada asılı kalabileceğini tahmin ediyorlar. Bu süreç en fazla kumlu kil topraklarda, en az da kumlu topraklarda gerçekleşebiliyor.
Deneyde bu aerosollerin sadece kısa mesafelerde yol aldığı görüldü, cm ler mesafesinde. İngiltere Manchester Üniversitesi’nde bir çevrebilimci olan Franciska de Vries şöyle dedi: “Bu ölçeklerde bakterilerin yayılması, topraktaki metapopülasyonun yayılması ve bağlanabilirliği için önemlidir. Ama ben büyük ölçeklerdeki mikrobiyal ortaklık kurulması ve yayılması üzerinde de çok önemli etkileri olacağını düşünüyorum.”
Buie, henüz bu ispatlanmış olmasa da, aerosellerle yayılan bakterilerin laboratuvar dışında daha uzak mesafelere kadar gidebileceğini söyledi. Bunun için daha büyük ölçeklerde deney yapılması gerektiğini söyledi.
Peki ya su kaynaklı tehdit?
Buie ve arkadaşlarının 2015 yılında bildirdiğine göre, yağmur damlalarının toprağa düşmesiyle oluşan aeroseller, yağmurun kokusundan sorumludurlar.
Başka bir araştırmacı, sürecin toprak kökenli bakteriden kaynaklanan ve tropik bir hastalık olan melioidozin yayılmasıyla bağlantılı olabileceğini söylediğinde, araştırmacılar bakterinin bu yolla yayılması olasılığını düşünmeye başaldılar. Bilim insanları fark ettiler ki, yoğun yağmur arkasından daha fazla kişi meliodiz hastalığına yakalanmıştı ama mekanizma bu güne kadar açıklanamamıştı.
Buie’ye göre toprağa düşen yağmur damlalarının hastalıkların yayılmasına neden olup olmadığıyla ilgili daha fazla araştırma yapılmalı. De Vries de konunun gayet akla yatkın olduğunu düşünüyor ve şöyle diyor: “ Bu araştırmada gösterile kısa mesafelerdeki yayılmanın, toprak kaynaklı patojenlerin(hastalık yapıcı) konak hayvan veya bitkilere yayılması üzerinde etkileri olabilir.”
Zirai alanda da olası etkiler mevcuttur: Sulama sistemlerinin de yağmur damlalarına benzer şekilde bakterinin yayılmasında etkisi olabilir. Bunların içinde bitki patojenleri de var, bitkilere faydalı bakteriler de var.
Bu tür bir yayılmanın iklim üzerinde de etkisi olabilir. Atmosferde yükseklerdeki bakterinin buz kristalleri ve bulutların formasyonunda da etkili olduğu ve bunun da yağmur ya da kara yol açtığı düşünülmektedir. Bakterinin bu yolla havaya karışabildiğini bilmek, bilim insanlarının daha net iklim bilgisine sahip olmalarına yardımcı olabilir.
