Ya Her Şeyin Teorisini Bulursak

Hadi kendimizi kandırmayalım: şuan bildiğimizi düşündüğümüz her şey, sadece henüz keşfedemediğimiz bir şeyin bir yaklaşımını vermektedir.

Bu, tarihin bize doğanın temel teorileri hakkında öğrettiği bir derstir. Newton’un evrensel yerçekimi yasasını ele alın. Teori bizlere iki yüz yıl boyunca, düşen elmaları ve yörüngede dönen gezegenleri anlatan kaliteli bir hizmet sundu. Fakat sonunda “daha doğru” bir teoriye yol verdi – Einstein’ın genel göreliliği. Klasik mekaniğin sağlam sezgisel taslaklarını tekrarlayarak atom altı parçacık seviyesine iniyoruz ve onları bir kuantum belirsizlik sisi içinde bulanık bir halde buluyoruz

Kuantum teorisi, maddenin küçük çaplı çalışmalarını açıklar. Genel görelilik, evrenin geniş ölçekli evrimini tanımlar. Her teori kendi yöntemine göre doğrudur, fakat eksikliklere ve tutarsızlıklara sahipler ki bu yüzden sadece daha iyi bir şeye vekil olduklarına dair bizi ikna ediyorlar. Birleşmiş bir “her şeyin teorisi” bizleri kuantum teorisinin ve göreliliğin çöktüğü yere götürüyor – örneğin kara deliğin olay ufkunun ötesine ya da evrenin ilk anlarına.

Çok sert konular –  birçok muhteşem beyin bu kovalamacada başarısızlığa uğradı. Einstein’ın ölümünden önceki son yılları büyük ölçüde, en üst düzey bilgiye erişmek adına, birbaşına, nafile bir arayış içinde geçti.

İşler çok fazla ilerlemedi. Temel parçacıkları minik stringlerle yer değiştirerek birliği arayan String teorisi ortaya çıktı – ve test edilebilir öngörü eksikliğinden dolayı çok eleştirilmesine rağmen henüz yok olmadı. Kuantum Çekim Döngüsü gibi rakip yaklaşımlar ortaya çıktı, ancak çığır açan herhangi bir yenilik getiremedi.

Önümüzdeki 60 yıl içinde iyi haber gelecek mi? Imperial Colloge London’dan Mike Duff 1960’ların sonlarından beri herşeyin teorisi üzerine çalışıyor, ve bunun ne kadar süreceği konusunda şaşırtıcı şekilde canlı ve neşeli. “Tahmin yürütme konusunda kuşkucuyum, fakat eğer ısrar ederseniz, bunun 10 yıldan fazla fakat 100 yıldan az süreceğini söylerim” diyor.

Fransa’nın Aix-Marsilya Üniversitesi’nden kuantum çekim döngüsünün öncülerinden Carlo Rovelli de aynı zamanda olumlu yaklaşıyor. “Bana göre, önümüzdeki altmış yılda, bir kuantum çekim teorimiz olacak” diyor.

Öyleyse, bu bir son değil başlangıç olacaktır. Teoriler, yavaş yavaş güvenilirlik kazanırlar. Genel göreliliğin, karadelikler ve yerçekimi dalgaları gibi bazı öngörüleri, yalnızca 1960’lı yıllarda takdir edildi ve araştırıldı. Yerçekimi dalgalarının varlığı nihayetinde bu yılın başlarında doğrulandı.

Birleştirilmiş bir teori için çetrefilli konular, aklımızın üreteceğinin çok ötesinde oldukça yüksek enerjilerde etkisini göstermesidir. Eğer herhangi bir deneysel kanıt mümkünse, hemen göze çarpmayabilir ve dolaylıdır, örneğin kozmik mikrodalga arkaplanında basılmış desenlerin formunu almak – büyük patlamadan geri kalan radyasyon gibi.

“Asla asla olmaz deme” dese de, benzer nedenlerden ötürü, hemen oluşacak pratik faydalar olası görünmüyor, diyor Rovelli. “Fakat genel görelilik üzerine çalışmaya başladığım 1970’lerde kimse GPS’i hayal etmiyordu” diye ekliyor.

Dolayısıyla ani bir beklenmedik keşif anı ummayın, aksine daha uzun ve yavaş bir evrimi bekleyin. Fakat aynı oranda umulmayanı da umun. Paul Dirac, elektronun tam bir tanımını sağlamak için 1920’lerde Kuantum teorisini ve Einstein’ın özel göreliliğini birleştirdiğinde, kurduğu denklemin, hemen hemen aynı olan ikinci bir parçacığı öngördüğünü görmezden geldi. Pozitronun sadece birkaç yıl sonraki keşfi, henüz tamamen keşfedemediğimiz yepyeni bir dünyaya gözlerimizi açtı – antimadde.

Herşeyin teorisi string teorisine dayanıyor,  belki de daha ötedeki “çoklu evrenlerin” varlığını ispatlayabilir. Ve bilmeyi isteyeceğimiz şeylerin kapsamını büyük ölçüde arttırıyor. Bu da kovalamacanın bir parçası, diyor Duff.  “Çoğu bilim insanı oyunda usta olmaya çalışıyor. Teorik fizikçiler halâ oyunu anlamaya çalışıyorlar” diye ekliyor.

Richard Webb
Çeviren : Gültekin METİN
https://www.newscientist.com/round-up/world-2076/?utm_campaign=Echobox&utm_medium=Social&utm_source=Twitter&cmpid=SOC|NSNS|2016-Echobox#link_time=1479488808