Tek Bir Stresli Olay, Beyinde Uzun Süreli Etkilere Neden Olabiliyor!

stress

Bir gün aniden olan bir olay, örneğin; trafik kazası ya da doğal bir afet, daha sonra o kişide uzun zaman süren ciddi nöropsikiyatrik bozukluklar, travma sonrası stres (TSSB) bozukluğu meydana getirebiliyor.

 Stres, nöropsikiyatrik bozuklukların en önemli risk faktörü olarak görülmektedir. Ancak, bazı durumlarda (TSSB) tek bir travma bile bozukluğu tetikleyebildiği biliniyor olsa da, klasik hayvan modellerinde bu bozukluklar, tekrar eden ya da kronik strese bağlanır.

Yakın zamanda yapılan bir çalışmada, tek bir stresli olayı  beyinde uzun süreli sonuçlara neden olabildiği ortaya çıktı.

Araştırmacılar, daha önceleri, 40 dakika kadar yaşanan stresin, prefrontal kortekste, glutamat (ana uyarıcı nörotransmiter) salgısını artırdığını ve bunun da sinapslarda salgılanacak glutamat içeren keseciklerin-kabarcıkların sayısında da artışa neden olduğunu bulmuşlardı. Şimdi de onlar, yaşanan stresli andan en az 24 saat sonrasına kadar prefrontal korteksteki glutamat artışının devam ettiğini tespit ettiler. Ayrıca onlar, 24 saatten sonra belirgin apikal (uç-tepe) dendritlerde atropi, körelme (glutamat için reseptör içeren nöronların alıcı kısmı) gözlemlerler. Dendrit atropisi-körelmesi, strese dayalı hayvan modellerinde genellikle kronik bir stres yaşandıktan haftalar sonra gözlemlenir.

 Bu sonuçlar, bizlerin akut ve kronik stresin etkileri arasında yaptığımız geleneksel, klasik ayrımımızı tamamen değiştirecektir. Görünen o ki; tek bir stresli olay, strese maruz kalma, uzun süreli fonksiyonel (glutamate salgılanması) ve yapısal (dendrit atropisi-körelmesi) sonuçlara sebep olabiliyor.

Dendrit atropisinin stresten sonra 2 hafta boyunca sürdüğü tespit ediliyor. Bu strese bağlı değişimler TSSB (travma sonrası stres bozukluğu) ve diğer strese bağlı rahatsızlıkların patofizyolojisi (bir hastalık ya da hastalık olarak adlandırılamayacak anormal sendromlar ya da durumlar nedeniyle normal mekanik, fiziksel ve biyokimyasal işlevlerde ortaya çıkan bozuklukları inceler) ile ilişkilidir.

Dahası, stres sonrası glutamat salınımı ve ona bağlı parametrelerin ölçümü, TTSB’nin (bu bozukluğa etkin bir tedavi halâ bulunamamaktadır) terapisinde yeni bileşenleri test etmek için deneysel bir model de sunmaktadır.

Çeviren: AylinEr
http://neurosciencenews.com/brain-changes-stress-event-5589/

Check Also

Geri Dönüşü Olmayan İnsan Ruhunun Ölümsüz Yolculuğu