Okyanusum.com Din, Bilim, Sufizm
Laboratuvarda gerçeğine çok yakın olarak üretilen bağırsak dokusu, ilk defa farelere başarılı olarak nakledildi. Bu başarı, bizi bağırsak dokusu nakillerine daha da yaklaştırdı.
Bu ; iltihaplı kalın bağırsak hastalığı, kronik kabızlık ve Crohn hastalığı (ağızdan anüse kadar olan gastrointestinal alandaki iltihap) çeken insanların yararlanması için büyük bir gelişme !
Ohio’daki Cincinnati Çocuk Hastanesi Medikal Merkezi’nden Jim Wells “Öyle hissediyorum ki bu, şimdiye kadar üretilmiş olan doku plazmalarının içinde en kompleks olanı!” diyor ve şöyle tanımlıyor ; “Dokunun, bütün besinlerin emilimini ve sindirimi kolaylaştıran salgılamayı yapabilecek bir iç kaplaması var. Bağırsak boyunca yiyeceği sevkeden son derece işlevsel kaslara ve kas hareketlerinin nabzını kontrol altında tutan sinirlere sahip.”
Wells ve ekibi bağırsak dokusunu ; hem normal deri dokusunu dönüştürerek, hem de bir tür kök hücre olan “indüklenmiş pluripotent kök hücre” ye verilen beyaz kan hücrelerinden ürettiler. Bu sonucu, çeşitli besin öğeleri ve büyüme faktörlerini temel bağırsak dokusunu oluşturmaya yönlendirmek suretiyle elde ettiler.
Ekip ilk başarısını 2010’da elde etti.
Fakat bu sefer araştırmacılar daha ileri giderek sinir hücreleri de ürettiler ve bunları ürettikleri bağırsak dokusunu tamamen sarmak üzere kullandılar.
Wells ; “Şimdi sinirleri de dahil ettik ve bu, bağırsağa mekanik işlev kazandırdı. Böylece bağırsak kasılmalarıyla beraber yiyeceğin bağırsak içindeki sevkini sağlayan titreşim hareketini de sağlamış olduk” diyor.
Doku Nakilleri
Araştırmacılar, ürettikleri dokunun hem laboratuvar ortamında, hem de -bir hayvan bedeninde hayatta kalıp kalmayacağını gözlemledikten sonra- bedenin elverişli bir organı olan fare böbreğine aşılanan küçük parçalarda kasılabildiğini keşfettiler.
Ekip henüz bağırsak için kan temini ve onu koruyucu bağışıklık hücreleri üzerinde çalışmadı. Fakat bu iki faktörün de, nakil yapıldığında farenin kendi bedeni tarafından temin edildiğini keşfettiler. Bu da, doku insan bedenine nakledildiğinde de aynı mekanizmanın işleyeceğini gösteriyor.
Well’in ekip arkadaşı Michael Helmrath halihazırda, laboratuvar ortamında üretilmiş bağırsak dokusunun içi boş tüplerini yapmak ve test etmekle meşgul. Bunlar 2 cm uzunluğunda tüpler. Fakat bu tüpleri 10 cm.’ye kadar uzatabilirlerse kısa kalınbağırsak sendromundan muzdarip bebekler için son derece faydalı nakiller yapabilecekler.
Bu gelişme aynı zamanda, kalınbağırsak enfeksiyonu kaparak bağırsaklarının bir kısmı yiyecek sindirimi yapamayacak ve sağlıklı gelişemeyecek derecede tahrip olan prematüre bebekleri de kapsayabilecek.
Dokunun yetişkinlere de nakledebilecek kadar gelişebilmesi umuluyor olsa da, Wells bunun birkaç yıl süreceği konusunda uyarıyor.
“Dokunun karmaşık yapısı, hastalarda deneme süresine başlamadan önce üzerinde çok daha fazla çalışmayı gerektiriyor” diyor ve ekliyor ; “Fakat bu sayede bağırsaktaki fonksiyon bozuklukları konusunda da epeyce şey öğrenmiş olacağız.”
Bağırsaktaki Fonksiyon Bozunlukları
Laboratuvar ortamında böbrek ve ön ayak dokusu üreten, Massachusett Hastanesi’nden Harold Ott ; “Tekil hücrelerin akıbetinin kontrolünden, işlevsel yapılar geliştirme aşamasına kadar ulaşmamızın sadece bir başlangıç olduğuna inanıyorum.” diyor.
Gerçek şu ki, laboratuvarda üretilen ve kendi sinir ağına sahip bağırsak dokusu demek ; bu çalışmanın kabızlık ve ishal vakalarında çok faydalı olarak kullanılabileceği anlamına geliyor. “Bu buluş, yüzmilyonlarca insanı ilgilendiriyor” diyor Wells.
Doku aynı zamanda kabızlık ve ishal hastalıklarıyla ilgili ilaçların yan etkilerinin tespit edilmesinde de faydalı olabilir. Wells’e göre ; “Bu hastalıklar, ilaçların istenmeyen yan etkilerinin en fazla görüldüğü vakalar.”
Sonuç olarak bu araştırma ; her ikisi de, bağışıklık sisteminin bedenin kendi bağırsak dokusuna saldırmasından kaynaklanan, “iltihaplı bağırsak hastalığı” ve “Crohn hastalığı (ağızdan anüse kadar olan gastrointestinal alandaki iltihap)” vakalarında insanlara yardımcı olabilecek başarılı bir gelişmedir.
Well’in ekibi bugünlerde, değişik içerikteki yiyecek veya bağırsak bakterisinin bu ortamdan nasıl etkilenebileceğini test edebilmek için dönek bağışıklık (kanser) hücreleri içeren doku üretimi üzerinde çalışıyor.
Andy Coghlan
