Okyanusum.com Din, Bilim, Sufizm
Haftasonlarına erkenden başlamak yerine uyumayı tercih etmek iyiden çok sizin için zararlı olabilir. Sosyal Jetlag (daha fazla uyuma istediğine yenik düşüp,uyuyup uyanmak sonra yeniden uyumak, yataktan kalmak istememe, iş ve sosyal hayatınızda verdiğiniz sözlerin çatışması—gidememe-gecikme..) olmanız sizin kalp rahatsızlığı riskinizi artıyor olabilir.
Sosyal jetlag, kişilerin seyahat ederken bir zaman diliminden diğer zaman dilimine geçişinde hissettikleri yorgunluğa benzese de farklı bir nedeni de sahip. Tucson Arizona Üniversitesi’nden Sierra Forbush: “Pek çok insan hafta içi sabah 7 gibi kalkar ve haftasonları da bunu telafi etmek için geç yatar, sabahları uyur ve geç kalkar.”
Forbush ve ekibi, insanların her hafta ne kadar sosyal jetlag deneyimledikleri ve bunun etkisini araştırmak için Pennsylvania, ABD’de yaşayan 984 yetişkinden elde edilen verileri analiz eder. Forbush, deneye katılanların hafta içi ve hafta sonu ne zaman yattıkları ve uyandıkları arasındaki orta noktaları karşılaştırır. Ayrıca buna katılımcıların her hafta ne kadar uyudukları ve uykusuzluk (insomnia) çekip çekmedikleri bilgisini de ekler.
Araştırma ekibi, sosyal jetlag (geç yatıp, fazla uyudukları ve geç kalktıkları) oldukları her saat, kişinin kardiyovasküler rahatsızlığa sahip olma ihtimalini %11 artırmakta olduğunu tespit ederler. Sosyal jetlag, ayrıca, bozuk ruh hali ve artmış uykulu olma-mahmurluk ve yorgunlukla da bağlantılıdır.
Bir Saatlik Etki
Sosyal jetlag’i her hafta sadece 1 saat yaşayanların (geceyarısı yatan, hafta sonları 8’de kalkan ve hafta içi de 11’de yatan ve sabah 7’de kalkanlar) sağlığı %22 oranında “mükemmel”den çok, “iyi” olarak değerlendirilmektedir. Bu orana %28 olduğunda bu “orta” ya da “zayıf” olarak değerlendirilir.
Tuscon Arizona Üniversitesi’nden Sierra Forbush: “ Doktorlar hastalarına sağlıkları için sıklıkla diyet ya da egzersiz önermektedir. Ancak bizim bu tespitimiz sağlığı koruma noktasında ek bir önleyici strateji sunmakta.” Forbush, elde ettiği sonuçları Boston’daki SLEEP adlı toplantıda sunmuştur. Forbush: “Olay, yeterli uykuyu almak, sadece uyumak değil; düzenli uyumak: ideali haftanın her günü aynı saatte yatağa gidip, aynı saaatte uyanmak.”
Sosyal jetlag ile sağlıksız olma arasında bağlantıyı kuran ilk çalışma bu çalışma değil. Vücudunuzdaki hemen hemen tüm hormonlar, sirkadiyen kontrolü altındadır ve sıklıkla uyuma ve uyanma saatinizi değiştirmeniz, bu hormonların senkronize olmasını engelleyebilir.
Ontorio’daki Guelph Üniversitesi’nden Tani Martino: “Kronotip’in (insanların vücud ısıları ve bazı fizyolojik faktörler sebebi ile farklı sirkadiyen gruplara sahip olması: sabahçılar, gececiler…) kardiyovasküler rahatsızlık riskini etkileyebileceğini (özellikle gececi olanlar daha çok risk altında) gösteren pek çok çalışma mevcut.
SLEEP adlı toplantıda sunulan başka bir çalışmada da, T.H’nin Dorothee Fischer de Chan Halk Sağlığı Yüksek Okulu’ndan araştırmacılar da, Amerikan Zaman diliminin batı tarafında yaşayanların, akşamcı-gececi diye adlandırılan sirkadiyen tipine daha çok sahip olma ihtimalini açıklamakta. Bunun sebebi de muhtemelen güneşin geç yükselmesi-doğması.
Gerçekten de, batıya doğru ilerlediğimizde, her bir derecede iki dakika daha geç yaç yatma ve kalkmaya neden olabiliyor; Her ikisi de Doğu zaman dilimi içinde olan, Doğu’daki Maine ile Batı’daki Indiana eyaletleri arasındaki fark yaklaşık 40 dakikaya kadar çıkıyor. Fischer: “Bu yüzden bu gibi Batı Eyaletlerinde, sosyal jetlag’in daha yüksek seviyelere çıkma olasılığı var.”
