Bilinç İle İlgili Bilinmesi Gerekenler

Gerçekliğimizin yapısında, hakikatinde bilinç o kadar söz konusu ki, bunu anlamaya başlamak aydınlanmış olduğumuz hissini veriyor. Bilinç üzerine araştırmalar yapan Oxford Üniversitesi’nden Nicholas Shea: “ Bilinçli olmanın ne olduğunu tanımlamaktan ziyade fil olmanın ne olduğunu tanımlamaya daha yakınız.” (Filler ile yapılan öz farkındalık deneyine gönderme)

Bilinç, sizi “siz” yapan şeyin özüdür. Beyniniz tarafından yaratılan, güneşin sıcaklığını teninizde hissetmenizden tutun da hissettiğiniz üzüntüye kadar tüm öznel deneyimlerinizdir. İngiltere Sussex Üniversitesi’nden sinirbilimci Anil Seth:“Hala pek çok insan, bunlara ben de zaman zaman dahilim, fiziksel dünyada olan şeylerin bilinç deneyimlerini nasıl oluşturduğunu anlamakta güçlük çekiyor.”

Bilincin ne olduğunu anlayamayacak kadar ona yakın olabiliriz. Bilinç hakkında düşünmek, sizin “bilinç”li olmanızı gerektirir. Peki ama insan beyni kendi kendini anlayabilir mi?

Shea bunun mümkün olduğunu düşünüyor. “Çok derin, kompleks ve zorlu görünüyor ama insanlar bilimsel metot uyguluyorlar.” Bir düşünce ekolü şöyle söylüyor: Eğer -mesela kırmızı-bir şeyin görsel deneyiminin karşılığı olan fiziksel beyin aktivitesini anlayabilirseniz, başka bilinç deneyimleri için de bunu genelleştirebilirsiniz.

Seth’in “böl ve ele geçir” stratejisi olarak gördüğü başka bir yaklaşım daha var. Buradaki amaç, bilinci farklı deneyim parçalarına ayırmak. Seth: “Uyuyakaldığınızda ve uyandığınızda ne oluyor, görsel algı ile gerçekte olan şey arasındaki ilişki nedir; karakter ve duygu arasındaki ilişki nasıl?”. Bu problemleri teker teker ele almak, bilincin daha kolay anlaşılmasına yardımcı olabilir. Seth: “Eğer böyle yaparsak, bir süre sonra gizemli hiçbir şey kalmayacaktır.”

Eğer tüm beynin ve yaptığı işlerin haritalanması yapılabilse bile, yine de bilinç konusunda tam olarak aydınlanamayacağımızı düşünenler insanlar da var. Seth: “Konu siz ve benim ne olduğumuzu açıklamaya gelince, diğer bilim alanlarında aramadığımız bir cevabı istiyor gibiyiz. Çünkü eğer bilincin işleyişini çözersek, bu, benlik anlayışımızı ve özgür irade görüşümüzü tehdit edebilir. Gönüllü eylemlerin ve birşeyler yapmaya niyetlenme deneyimlerinin de sadece beyne bağlı deneyimlerden birkaçı olduğunu açıklamaya başlayınca, çok fazla dirençle karşılaşıyoruz.”

Bu tavşan deliğinden çıkmanın bir yolu, ne tür özgür iradenin önemli olduğunu hiç unutmamaktır. İnançlarımıza ve isteklerimize göre davranabiliyor olmak istiyoruz; ki bu, bilinç deneyimi nereden gelirse gelsin mümkündür. Seth: “Başka bir deyişle; Yapmak istediğim şeyi seçebilirim ama istediğim şeyi seçemem.”

Çeviren : Sıdıka ÖZEMRE
https://www.newscientist.com/article/mg23831840-300-how-to-think-about-consciousness/