Bilim Adamlar “AHA” Anlarını Açıklıyor..

Yaratıcı Kavrayış Tutununca, Beyin Aktivitesi Farklılaşır

Yazı :       WebMD Medical News   (13 Nisan 2004)
Çeviren:  Esin Tezer

Başınızın üzerinde ampul şeklinde gözükmeyebilir, ama araştırmacılar ‘‘Aha!’’ anlarının beyinde elektriksel aktivite dalgası tarafından işaretlendiğini bildiriyorlar.

Yeni bir araştırma; yaratıcı kavrayış gerektiren bir problemi çözmenin, beyin aktivitesinde normal şartlar altındaki problem çözmede oluşmayan belirgin değişikliklere sebep olduğunu kanıtlamaktadır.

Evanston, Northwestern Üniversitesi’nden Yardımcı Psikoloji Profesör, araştırmacı Mark Jung-Beeman basın açıklamasında, “Binlerce yıldır insanlar, kavramanın basit  bir problemi çözmekten daha farklı hissettirdiğini söylemişlerdir.” Bu araştırmanın, bu buluş anına öncülük eden belli sayısal ve nöral mekanizmaları kanıtlayan ilk araştırma olduğuna inanıyoruz.

Beyin Aktivite Dalgası, ‘Aha!’ Anına Eşlik Ediyor

PloS Biyoloji’nin Nisan sayısındaki araştırmada, araştırmacılar beyin aktivitesini iki değişik deneyde karşılaştırdılar.

Birincisinde, araştırma katılımcılarına çözdüklerinin neredeyse yarı-zamanı kadar ‘Aha’ anı kavrayışını harekete geçirici şekilde dizayn edilmiş olan kelime problemleri verildi. Katılımcılar, problem çözme esnasında yaratıcı kavramayı deneyimlediklerini bildirdiklerinde; araştırmacılar beyin imajlama tekniklerini kullanıp, beynin sağ lobundaki küçük bir kısım olan ve ‘geçici lob’ olarak adlandırılan kısımda aktivitede  bir artış olduğunu buldular. Kavrayış olmayan çözümlerde bu bölgede küçük bir aktivite belirlenmişti.

Araştırmacılar, daha önceki araştırmaların bu ‘sağ geçici lobun’; kavrayışın anahtar unsuru olan uzaktan- bağlantılı bilgiyi çekmek için önemli olabileceğini kanıtladığını belirtiyorlar.

İkinci deneyde; araştırmacılar, katılımcıların kavrayıcı ve kavrayıcı olmayan problem çözme görevlerindeki beyin dalga aktivitelerini  elektroansefalogram (EEG) kullanarak monitörlediler.

Araştırma, “Aha!” anından yaklaşık saniyenin bir-çeyreği kadar önce aniden patlak veren yüksek-frekanslı beyin dalgaları olduğunu kanıtlamıştır. Bu tip aktivite,  bilgiyi yüksek-düzeyde işlemden geçirmekle alakalıdır; ve araştırmacılar onun aynı sağ geçici lob bölgesinde merkezlendiğini de söylemektedirler.

Buna ilave olarak, ikinci daha küçük bir elektriksel dalga aktivitesi EEG’de görülmüştür. Kavrayıştan yaklaşık olarak 1.5 saniye kadar önce; yüksek-frekanslı aktivite başlayınca ortadan kaybolan, daha düşük- frekanslı beyin dalgalarının artışı vardı.

Araştırmacılar bu “geçitleme” etkisinin; çözümle-bağlantılı zayıf aktivitenin hız kazanmasına ve sonra da bilince kavrayış olarak acele girmesinin oluşmasına izin verebileceğini belirtiyorlar.

Drexel Üniversitesi’nden araştırmacı John Kounios, basın açıklamasında şöyle söylemiştir:  “Bu sanki gözlerinizi kapamak ve böylece zor bir problemi çözmeye konsantre olmanız gibi.” “Fakat, bu durumda beyniniz görsel kavrayışları sağ yarıkürenizden uzaklaştırır.”

Araştırmacılar; bu ipuçlarının, yaratıcı kavrayış sürecini ve beyin üzerindeki etkisini daha iyi anlamada yardımcı olabileceklerini belirtiyorlar.