Okyanusum.com Din, Bilim, Sufizm
Beyin yarı kürelerinin üzerinde beyin kabuğu (korteks) denilen gri hücrelerden oluşmuş, kıvrımlı bir kısım vardır. Beyin kabuğunun iç tarafı nöronların aksonlarının beyaz sinir liflerinden (miyelin) oluşmuş, çok yoğun bir tabakayla kaplıdır. Nöronların aksonlarının oluşturduğu bu topluluklara “beyaz madde” denir. Sinir lifleri sinir hücreleriyle beyin hücreleri arasındaki bağlantıyı kurarlar.
Beynin beyaz maddesi bilim insanlarınca pasif bir rol sergilediği düşünülürken, yeni bir çalışma ile bu beyaz maddenin öğrenmeyi ve bazı zihinsel hastalıklarda etkin rol aldığı ortaya çıkmıştır. Beynin gri madde ile kaplı kısmı (nöronlardan oluşan) her ne kadar beynin düşünen ve hesaplayan kısmı olsa da, beyaz madde ile kaplı olan kısmı (miyelin-kaplı aksonlardan oluşan bölüm) nöronlar arası sinyalleri ve beyin bölgelerinin birbiri ile düzgün bağlantı kurup çalışmasını kontrol eder.
Nöronların çevresinde oluşan kılıf olan “miyelin” adlı madde, kısmi olarak doğumda oluşmakta ve 20li yaşlarına kadar da kademeli olarak oluşmaktadır. Miyelin maddesinin gelişme süreci ve gelişmeyi tamamlama derecesi zeka, öğrenme, özdenetim (gelişme çağındakilerin genellikle pek sahip olamadığı) ve bazı zihinsel hastalıklar; mesela şizofreni ve hattâ yalan söyleme hastalığı gibi hastalıklar üzerinde etkilileri vardır.
Beyindeki gri madde, yoğun nöronal hücre gövdelerinden-nöron hücrelerinin karar verme kısımları- oluşmuş beynin üst tabakasıdır. Bu kısmın hemen altında hemen hemen insan beynin yarısını kaplayan beyaz madde denilen kısım bulunmaktadır. Beyaz madde, her biri uzun, başlı başına tellerden (aksonlardan) ki, her bir akson beyaz yağlı madde olarak bilinen miyelinlerden oluşan milyonlarca iletişim kablolarından oluşmaktadır. Bu beyaz kablolar, beynin bir bölgesindeki nöronları diğer bölgelerdeki nöronlara bağlamaktadır.
http://www.sciam.com/article.cfm?id=white-matter-matters
National Institute of Mental Health’de nörobilimci Jay Giedd’in araştırmasına göre, 21 yaşına kadar kullanılmayan nöron bağlantıların yüzde 0.7’si her yıl düzenli olarak yok ediliyor. En son noktada ise ergenlik gri maddenin yüzde 15’ini yok ediyor. Buna paralel olarak beyaz madde, 35 yaşına kadar büyüyecek olan miyelinin kalınlaşmasıyla çoğalıyor. Sinir fiberlerini çevreleyen bu koruyucu zar ne kadar kalınsa, sinir akışının iletimi de o kadar hızlı oluyor. Bundaki herhangi bir değişim de skleroza, yani kireçlenmeye neden oluyor.
Çocuklara kıyasla daha az bağlantıya, ancak daha fazla miyeline sahip olan ergenlerde öğrenme kapasiteleri daha düşük, ancak daha hızlıdır. Bu nedenle beynin çok bağlantı kuracak şekilde sürekli dış uyarılarla beslenmesi gerekmektedir. Yetişkin olduklarında, yani belki 25 yaşına doğru beyinlerinde 100 milyar hücre, kortekste de 100 trilyon bağlantı olacaktır. Jay Giedd’in en önemli keşfi, nöron gelişimi ve budamasının aynı zamanda ve çizgisel bir doğrultuda olmadığını ortaya koymasıydı.
Bunlar etap etap, bölge bölge, kafatasının arkasından önüne doğru ilerliyor, duyumsal-motor bölgelerde başlayıp rasyonel düşüncenin merkezi olan frontal kortekste sona ererek, bazı alanları diğer yerlere kıyasla daha erken olgunluğa ulaştırıyorlar. Nöron ağları, riskleri değerlendirmemizi, davranışlarımızın sonuçlarına katlanmamızı, plan yapmamızı, öncelikleri belirlememizi, felsefe yapmamızı… kısacası bizi sağduyulu olgunluğa ulaştıracak her tür davranış ve düşünceleri geliştirmemizi sağlıyor.
http://www.kigem.com/content.asp?bodyID=1413
Bu bilgilerden ulaşacağımız sonuç, nöron ağları, riskleri değerlendirmemizi, davranışlarımızın sonuçlarına katlanmamızı, plan yapmamızı, öncelikleri belirlememizi, bizi sağduyulu olgunluğa ulaştıracak her tür davranış ve düşünceleri geliştirmemizi sağlıyor. Bundan dolayı da nöron bağlantıları, iletişimi ve hızı bilginin edinilmesinde, bilginin ortaya konmasında ve depolanmasında oldukça önemli. Dolayısıyla, yapılması gerekli olan, öncelikle bu faaliyetin en etkin şekilde oluşmasına yardımcı olacak besinlerin tüketilmesi ve beyinde oluşan kavram tekrarı şeklindeki çalışmanın gerçekleştirilmesidir.
