Balığın Göz Yuvarında Yaşayan Parazit Onun Davranışlarını Kontrol Ediyor

 

 Balığın göz yuvarlarında yaşayan yaygın bir parazit, içeride ipleri elinde bulunduran ve onların davranışlarının kontrolünü sağlayan bir etmen gibi gözüküyor.

Parazit gençken, konakçının avcılardan korunma noktasında güvende olmasına yardımcı oluyor. Fakat olgunlaştıkça, yaşam döngüsünün devam edebilmesi için, balığın bir balıkçıl bir kuş tarafından yenilmesi için elinden gelen her şeyi yapıyor.

Diplostomum pseudospathaceum Latince ismine sahip parazitin, (daha çok bilinen adıyla göz kelebeği) üç farklı çeşit hayvana geçiş yaptığı bir yaşam döngüsü var. Parazitler ilk önce bir kuşun sindirim kanalında çiftleşir ve dışkısına yumurtalarını bırakırlar. Yumurtalar suyun içerisinde büyüyüp, enfekte edecekleri tatlı su salyangozlarını arayıp bulacak olan larvaya dönüşür. Sıradaki diğer konak canlısı olan balığın izini sürmeye hazır bir hale gelip suya bırakılmalarından önce salyangozun içinde büyür ve çoğalırlar. Parazitler daha sonra balığın derisinden içeri giriş yaparak, saklanıp büyümek için göz merceğine doğru yol alır. Daha sonra balık yine bir kuşa yem olur ve dönüşüm tekrar başlar.

Parazitlerin bir çoğu kendi ihtiyaçlarına uyacak şekilde bir hayvanın davranışlarını değiştirebilir. Örneğin, toksoplazma gondii ile enfekte olmuş fareler , kedilere –parazitin, içerisinde yavrulayıp çoğalmaya gereksinim duyduğu hayvan- karşı olan korkularını kaybederler. 

2015’teki bir çalışmalarında, Moskova’daki Severstov Ekoloji ve Evrim Enstitüsünden Mikhail Gopko ve meslektaşları, olgunlaşmamış parazit lavrası bulaşmış balıkların, her zaman olduğundan daha az aktif bir şekilde yüzerek, kendilerini yırtıcılara daha görünür kıldıklarını ve larvanın bulaşmadığı diğerlerine kıyasla, bir ağ ile yakalanmalarının daha güç olduğunu göstermiştir.

Aynı ekip bu aralar, olgunlaşmış göz kelebeklerini- konak canlısı kuşun içinde çoğalmak için hazır olan parazitler- barındıran gökkuşağı alabalıkları üzerinde çalışmalar yapıyor. Ekibin bulgularına göre, bu alabalıklar enfekte olmamış türlerinden daha etkin şekilde yüzdü ve suyun yüzeyine daha yakın kaldı.

Bu iki nitelik, balıkları kuşlara karşı daha görünür hale getiriyor olmalı. Araştırma ekibi, ani bir kuş saldırısı simülasyonu ile bir tankın üzerinden hayali bir yakalama anı oluşturduğunda, balık donakaldı ancak enfekte olan balık enfekte olmayanlara göre daha çabuk bir şekilde yüzmeye devam etti.

Gopko, iki araştırmanın da, parazitlerin konak canlısının davranışlarını nasıl manipüle ettiğinin, onların yaşına bağlı olduğunu ortaya koyduğunu söylüyor ve ekliyor: “Olgun olmayan parazitler sıradaki konak canlısını enfekte edemeyecek kadar genç ve zararsız; yani onların amacı, içinde yaşadıkları balığı korumak.” Ne var ki olgun parazitler, üremek için hazırdırlar ve bunu gerçekleştirebilmek için bir kuşun sindirim kanalına giriş yapmaları gerekir.

Balığın Donakalması

Önceki bazı incelemeler, parazitle enfekte olmuş balığın, görme bozukluğu sebebiyle farklı davrandığını öne sürüyor. Fakat bu son çalışmaları kaleme alanlar, görme bozukluklarının ya da olgunlaşmış ve olgunlaşmamış parazitlerin karşıt etkilerinin, balıklardaki donup kalma ardından tekrar hareket edebilme zamanındaki değişikliği açıklayamayacağını söylüyor.

Araştırma ekibi, hem olgun hem de genç parazitin geçiş yaptığı balığın saldırı akabinde donmasının ardından ne kadar sonra tekrar hareket edebildiğini de test etti. Sonuç, sadece olgunlaşmış parazitleri barındıran balıkların davranışının öne çıkması şeklindeydi.

Parazitler hedeflerinde bir çekişme içine düştükleri zaman, Gopko’nun dediği gibi, “Kazananlar, belirgin olarak olgun olanlar.”

Almanya Plön’de Max Planck Enstitüsü’ndeki Evrimsel Biyoloji bölümünden parazitolog Nina Hafer, bu durumun genç parazitlerin konak canlısının avlanıp yenme şansını azaltırken, olgun şeklini alan parazitlerin ise bu şansı arttırdığını ileri süren örüntüyle uyum içinde olduğunu söylüyor. Hafer, daha az sayıdaki çalışma bünyesinde, aynı konak canlısında olgun ve olgun olmayan parazitlerin birbiriyle çekişme içinde olduğunu söylüyor.

Hafer, “Parazitlerin, konak canlısının ekolojik ilişkilerini nasıl değiştirdiği konusunda önemli bir faktör olan bu durum, kaç özellik ve türün konak manipülasyonundan etkilenebileceğini gösterme noktasında katkı sağlamaktadır” diyor.

 Elizabeth Preston

Çeviren : Sena ERKAN
https://www.newscientist.com/article/2129880-parasite-living-inside-fish-eyeball-controls-its-behaviour/?utm_term=Autofeed&utm_campaign=Echobox&utm_medium=Social&cmpid=SOC|NSNS|2017-Echobox&utm_source=Twitter#link_time=1493938912

Check Also

Geri Dönüşü Olmayan İnsan Ruhunun Ölümsüz Yolculuğu