Okyanusum.com Din, Bilim, Sufizm
Zekamızın evrimleşmesinin sebebi, beyin hücrelerimizi daha az yapışkan yapan gen değişiklikleri olabilir.
Korteks, beynimizin kıvrım kıvrım olmuş ince dış tabakasıdır ve planlama, dil ve karışık düşünceler gibi en sofistike zihinsel yeteneklerimizin kaynağıdır.
Yaklaşık 3 mm kalınlığında olan bu tabaka, kıvrımlı olduğu için adeta vadilerden ve tepelerden oluşmakta ve bu yüzden de korteks daha büyük ama yine de oldukça küçük bir alana sığabilmektedir. Pek çok büyük memeli hayvanın- primatlar, yunuslar ve atlar-korteksleri farklı şekillerde kıvrılmıştır. Ama fare gibi daha küçük hayvanlardaki kıvrımlar daha azdır.
Bu ana dek insan beyninin evrimleşmesinde payı olan birkaç genetik mutasyon belirledik. Bunlara korteksteki hücre sayılarının artışı da dahildir. Korteksin nasıl kıvrımlaştığıyla ilgili teorilerden bir tanesi de, hücre sayısı arttıkça korteksin de eğilip bükülmüş olmasıdır. Almanya’daki Max Planc Enstitüsü’nden Daniel Del Toro ve arkadaşları, beynin evrimleşmesi esnasındaki genetik değişikliklerden bazılarının nedeninin hücre artışından başka şeyler de olup olmadığını merak ettiler. 2 gendeki molekülleri incelediler: FLRT1 ve FLRT3. Bunlar gelişmekte olan beyin hücrelerinin birbirlerine daha fazla yapışmalarını sağlarlar.
“Eğer beyin hücreleri daha az yapışkan ise, korteks içinde daha karmaşık yapılar oluşturabilirler.”
İnsan beyin hücreleri, bu bileşimlerden az miktarda üretirken; fare beyin hücreleri çok fazla üretmektedir. Del Toro’nun ekibi FLRT1 ve FLRT3 genlerinin fonksiyonundan yoksun olan fare embriyoları ürettiler. Yani bu demektir ki, korteks hücreleri tıpkı insanlardaki gibi çok gevşek olarak birbirlerine bağlıydılar. Genetikleri değiştirilen fareler doğduktan ve de yetişken olduktan sonra, beyinlerindeki kıvrım sayısı artmıştı. Ama bu farelerin daha akıllı olup olmadığı henüz net değil. Ekip bunu da bulmayı hedefliyor.
Daha az yapışkan beyin hücreleri neden kıvrımlı bir korteks oluşturuyor? Bir insan fetüsü geliştikçe, kafanın orta yerinde yeni beyin hücreleri üretilir. Daha sonra yüzeye ulaşana kadar ilerlerler ve korteksi oluştururlar. Del Toro, normal farelerdeki daha yapışkan hücrelerin korteks tabakasını kıvrımlaşamayacak kadar sertleştirebileceğini iddia ediyorlar.
İnsan beyin hücrelerinin daha gevşek bağı, farklı hızlarda hareket etmelerine ve dolayısıyla da korteks içinde daha kompleks bir yapı oluşturmalarına neden olabilir.
Todd Preuss: “Ama bunun evrimleşme tarihimizdeki kilit nokta olduğunu söylemek için henüz çok erken. Çünkü çalışma henüz sadece insanlar ve fareleri karşılaştırdı. Bu genlerin diğer primatlarda ve memelilerde neler yaptığını görmek ilginç olacaktır.”
