İnsan Beyni Projesi

Çeviri: Sıdıka Özemre
Altyazı : İlknur Çakmak

Yüz katrilyon sinaptik bağ ile birbirine bağlı olan milyarlarca nöron. İnsan beyni bildiğimiz en karmaşık ve gizemli makine. Sinirbilimde beynin parçacıklarının nasıl uyum içinde çalıştığını anlamak için muazzam konuları ele alıyoruz. Tıpta da, beyin hastalıklarını objektif olarak teşhis ve tedavi etmek için muazzam konularla uğraşıyoruz. Bu hasta sağlığı üzerinde müthiş bir etki yaratabilecek çok ama çok büyük bir teşebbüs.

Avrupalı araştırmacılar insan beynini incelemek üzere son derece radikal bir yaklaşım önerisinde bulunuyorlar. Fikirleri gayet basit: Süper bilgisayarda tam bir insan beyni yaratmak. Burada çözülmesi gereken büyük bir entelektüel problemimiz var. Bir bilim adamı olarak söyleyebilirim ki, bu, beyin bilimi için kilit bir proje olduğu gibi günümüzün bilişim dünyasında da devrim yapabilecektir.

İnsan beyni projesi Avrupa’nın önde gelen araştırma enstitülerinden yüzlerce bilim adamını bir araya getiriyor. Dünyadaki en etkili sinirbilim projelerinden bir tanesi. Beyni ve hastalıklarını incelemek ve anlamak üzere tamamen yeni bir kurum kurmak ve bu bilgiler doğrultusunda yeni programlama teknolojileri yapmak istiyoruz.
Proje İsviçre’nin Lozan kentinde yer alan EPFL tarafından koordine edilmektedir.

Araştırmacılar sistematik olarak beynin yapı taşları olan nöronları inceleyecekler. Tüm dünyadaki bilim insanlarınca üretilen biyolojik datayı toplayıp bir araya getirecekler. Bu bilgiyi süper bir bilgisayarda işlemekte olan muazzam bir simülasyona entegre edecekler. Sonuç olarak şimdiye dek üretilen en doğru insan beyni modeli ortaya çıkacak.

Bunun bir parçası olduğum ve beyni anlamak, beyinden faydalanmak ve beyinde olan şeyi gerçekten bilişimsel prensiplerde kullanmak ve yeni teknolojiler üretmek üzere daha koordineli çalışmalar yapılmasında sinir bilime yardımcı olduğum için gerçekten çok heyecanlıyım.

13 kuruluşla başlayan İnsan Beyni Projesi, şu anda Avrupa çapında 80den fazla işbirlikçiye ulaşmış durumdadır.

İnsan korteksi farklı işlevlerde bölümlerden oluşmaktadır. Bu farklı bölümlerin ne yaptığını bilmemiz gerekir. Bazıları dil, bazıları görme üzerine özelleşmiştir. Bu yüzden insan beynine ait sistematik haritalar geliştirerek
bu alt sistemleri, diğer spesifik parametreleri anlamaya çalışacağız ve bunları simülasyona taşıyacağız.

Batı dünyasında beyin hastalıkları çok büyük bir problem haline geldi.  Avrupa’da kanser, kalp ve şeker hastalıklarının toplamından fazla maliyete sebep olmaktadır.  Bilim insanları ve hastaneler nörolojik
bozukluklara yeni tedaviler bulabilmek için işbirliği yapacaklar. Beyin tarama gibi verileri toplayıp,
hastalıkları teşhis edebilmede daha iyi yollar geliştirmek için kullanacaklar.

Bu işbirliği, hastalarımızdan elde ettiğimiz inanılmaz miktarlardaki verilerin anlaşılmaya çalışılmasını ve hastalıkları daha iyi tedavi edebilmek için bu verileri kullanmayı da içermektedir.

Bunun için öncelikle verileri bir araya getirebilmemiz gerekir. Bunun için de bir veri tabanına ihtiyacımız var.
Bu veri tabanı için bizim “veri zihni” diye adlandırdığımız  çok yüksek güçte bilgisayarlara ihtiyacımız var.

Şimdi elimizde insan beyninin gelişimini ve düzenini tanımlayan moleküler yapısını anlamamızı sağlayacak
mavi kopyası bulunmaktadır. Bu bizlere aynı zamanda muhteşem bir fırsat da sunuyor: Yüzlerce farklı beyin hastalıklarına sebep olan DNA mutasyonlarının bu hastalıkları nasıl oluşturduğunu anlama fırsatı.

Olası ilaçları test edilebilmek için hayvanların kullanılmasına gerek olmayan, insanlara yaklaşan ve sorunun çözülmesinde tedavilerin ne derece etkili olacağı hakkında bilgi verecek yöntemler olacak.

İnsan beyninin bütününün simülasyonu, bugünkünden bin kat daha güçlü bilgisayarlar gerektirecek.
Günümüzün bilgisayarları bu karmaşık sistemi hesaplayabilmek için  çok yetersiz. Çok yüksek
talepleri karşılayabilmek için kesinlikle kaynakları bir araya toplamamız gerekir.

Proje yeni süper bilgisayarların gelişmesini tetikleyecek. Bilme yetisinin anlaşılması tamamıyla nöro-morfik bilgisayarlar denen yepyeni cihazların tasarlanmasına yardımcı olacak. Bu cihazlar mikro elektriğin gücü ile insan zekasının esnekliğini birleştirecekler.

Bir problemi çözmek için yeni bir yazılıma ihtiyacınız var. Ancak beyinde bu böyle değil. Öğreniyorsunuz; ve daha önce hiç karşılaşmadığınız apayrı durumları idare etmeyi öğrenebiliyorsunuz. Bunlar doğrudan tıpkı beyin gibi modellenmiş sistemler. Silikon üzerinde fiziksel beyin devresi modelleri üretiyoruz.

İnsan beyni projesi, insan beyninin gerçekçi bir simülasyonunu yaratacak. Bu yeni araç zihnin nasıl işlediğini anlamak, beyin hasarlarını araştırmak ve yeni elektronikler geliştirmek için kullanılacak.

Bu hedefe ulaşmak için seksenden fazla Avrupa kurumu projeye katıldı bile. Çalışmanın kazanımları  süper bilgisayarlarda ve nöro-bilimde kullanılmak üzere yeniden tüm Avrupa’ya dağıtılacak.

Bu kadar çok insanı bir araya getirip böyle bir topluluk ve proje oluşturarak hiçbir başka küçük ölçekli projenin yapamayacağı şeyleri yapabiliriz.

Avrupa için bu büyük bir bilim projesi. 21.yüzyılın beyin yüzyılı olacağına inanıyorum.
Bu bence çok yeterli bir proje. İlerleyebilmek için böyle bir girişime ihtiyaç hissediliyor gibi görünüyor.
Gelecek için harika fırsatlar olduğunu görüyorum.

Teknoloji erişilebilir ve gereken bilgi mevcut.

Uzayın derinliklerini görüntüleyecek dev bir teleskop yapmak gibi.  Beynin derinliklerine bakarak
deneysel ve teorik olarak imkansız olan sorular sorabileceğiz.

Bu, insan beynini inşa edip benzeştirebilen,  beyin rahatsızlıklarını objektif olarak sınıflandırabilen ve tamamen yepyeni programlama cihazları oluşturan bir altyapı.

Bir teknoloji yol haritamız var. Projenin hangi noktasında ve zamanında hangi teknolojinin kullanılacağını ve insan beyninin karmaşıklığına erişmesini sağlayacak şekilde sistemlerimizi yükseltme yöntemini biliyoruz.

İnsan beyni projesi Avrupa’yı nöro-bilimde en öne taşıyacak. Beyin rahatsızlıkları ile mücadelede yeni stratejiler geliştirecek ve elektronikte bir devrim yapacak. Ancak hepsinden önce evrendeki en gizemli fenomen olan insan beyni üzerinde çalışmayı sağlayacak devrim niteliğinde yepyeni bir araç sunacak.